Welkom › Uitleg › z of s

Hier kan je alle uitleg uit z of s naslaan.

Woorden met z of s beginnend, opklimmend in moeilijkheid. Lange en korte klanken: lezen en lessen. Tweeklanken: keuze, pauze. Z of s gevolgd door medeklinker. Ook apart groep 3, 4, 5, 6 woorden.

Leer alles over z of s

Wil je alles leren over z of s? Ga dan naar de leermodule van z of s en leer alles stap voor stap met veel oefeningen.

Spiekbriefje z of s

Spiekbriefje z of s

Wil je snel even de theorie over z of s naslaan? Download hier een pdf met daarop een korte samenvatting van de theorie over z of s.

Uitleg z of s

Z of s?

Wanneer schrijf je woorden met een z of s? Zijn daar trucjes voor?

Als iedereen de z anders zou uitspreken dan de s, dan zou je het kunnen horen.

De z is een voelletter: zzzzzzzzzzzzz voel je in je keel.
De s sist alleen maar, die voel je niet.

Toch zijn er enkele trucjes.
Die ga je nu leren.

Een s aan het eind.

Aan het eind van een Nederlands woord staat nooit een z, maar altijd een s.

Kijk maar eens:

aas bos gas kaas
fles plons les grens

z achteraan

Bij Nederlandse woorden komt de z nooit achteraan.

Wel bij andere woorden zoals quiz en jazz.

Hij speelt mee in een quiz.

Bij  jazz hoor je vaak iemand op een trompet improviseren.

zen of sen

haas ha zen
tas ta ssen

Na een lange klank schrijf je meestal ze(n).

De lange klanken zijn aa  oo  uu  ee

va zen
do zen
ru zie
me zen

Let op: aan het eind van een klankgroep schrijf je maar één klinker.
heb je deze les goed begrepen?
Laat maar eens zien in de volgende oefeningen.

zen of sen

lang of kort

Na een korte a aan eind van een klankgroep schrijf je sen.
Omdat de a kort is, schrijf je de s dubbel.

jas ja ssen

tas ta ssen

Na een lange a aan het eind van een klankgroep schrijf je zen.

vaas va zen
haas ha zen

Let op: je schrijft maar één a aan het eind van een klankgroep.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Na een korte o aan eind van een klankgroep schrijf je sen.
Omdat de o kort is, schrijf je de s dubbel.

bos bo ssen

vos vo ssen

Na een lange o aan het eind van een klankgroep schrijf je zen.

doos do zen
roos ro zen

Let op: je schrijft maar één o aan het eind van een klankgroep.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Na een korte e aan eind van een klankgroep schrijf je sen.
Omdat de e kort is, schrijf je de s dubbel.

bes be ssen

mes me ssen

Na een lange e aan het eind van een klankgroep schrijf je zen.

mees me zen
pees pe zen

Let op: je schrijft maar één e aan het eind van een klankgroep.
Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.
Na een korte u  aan eind van een klankgroep schrijf je sen.
Omdat de u kort is, schrijf je de s dubbel.

kus ku ssen

mus mu ssen

Na een lange u aan het eind van een klankgroep schrijf je z.

ru zie mu ziek

Let op: je schrijft maar één  u aan het eind van een klankgroep.

Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.

Na tweeklank: zen

Als je aan het eind van een klankgroep een tweeklank hoort,
ga je verder met -zen.

rei-zen
kie-zen
neu-zen
sui-zen
wij-zen
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

Uitzondering

Na een tweeklank schrijf je zen.

Maar soms is het anders.

kous kousen
paus pausen
kruis kruisen (de armen kruisen)
kruisen en kruizen mogen voor andere betekenissen allebei.

Let op het verschil:
Ik maak lekkere sausen.
Ik zal de muur sauzen.


poesen en poezen mogen allebei.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

paarse baarzen

paars paarse
baars baarzen

Dit zijn woorden waar een s achteraan staat.
Maar er staat nog een medeklinker vlak voor.

Soms blijft de s staan en soms verandert hij in een z.

Is er een regel?

In de lettercombinatie ds, ks, ps en ts schrijf je altijd een s.

aards aardse
laks lakse
haaks haakse
taps tapse
arts artsen


Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

halzen malse

Hoe zit het na de letter l, n, r?

Er is geen regel.

Leer de woorden die vaak voorkomen uit je hoofd.


hals halzen

els elzen 

omhels omhelzen

pels pelzen

biels bielzen  


mals malse

vals valse

wals walsen

pols polsen

Pools Poolse

schools schoolse

speels speelse


gans ganzen

glans glanzen

bons bonzen

plons plonzen

spons sponzen

grijns grijnzen


mens mensen

wens wensen

Spaans Spaanse

frons fronsen


vers verzen

vers verse

kers kersen

Wat wel opvalt is dat er wel vaak se aan het eind staat.


Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. 
Heb je nog fouten in de vorige lessen?
Herhaal ze vaak.

Gaat het al prima?
Ga nu door met de volgende les.

zw

zw

Dit is ons alfabet:
a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z

We verdelen deze letters in klinkers en medeklinkers.
Onthoud het volgende trucje:

Direct na een z komt nooit een andere medeklinker, behalve de w.

zwijn zwaai zwaan zwaar zwak 
zwart zweet zweep zweer
zwerm zwoeg zwaard zwager
zwaluw zwavel Zweden  zweren
zweten Zwolle  zwijgen zwanger
zwembad zwerven en nog honderden woorden.

Soms krijg je een woord dat met sw begint.
Maar dat zijn niet de gewone Nederlandse woorden.
Voorbeeld: sweater, swing, switch

sk sl enz.

Het volgende trucje:

Na de z kan de w staan.
Na de s de andere medeklinkers.


sh sf sj sk sl sm sn sp st

Voorbeelden:
sfeer shift show sjees
ski sla sta slak  slag slap 
slee slik slim slof slok
slot sluw slijm slijp smal
smid smul smijt snap snee
snik snor snot span spar
spat spek spel  spil  spit 
spin  spot  spul spijt  stad
stal stam stap star  stek
stel stem ster  stik stil stip 
stof stok stom stop stro
stug stuk stijf stijg stijl

en nog honderden andere woorden.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Zo, Dat is een handig trucje.
Zo weet je van honderden woorden of ze met een z of s beginnen.

Nu ga je woorden van drie letters oefenen.

Woorden van 3 letters

z en s

Er zijn geen trucjes voor de volgende woorden.
Behalve natuurlijk als de tweede letter een medeklinker is. (sla)

Bekijk de volgende woorden goed.

Overdrijf met uitspreken van de zzzzzzz en de ssssssss.

Dan onthoud je de woorden beter.

z ag    z ak  z at    z ee

z eg   z es z in    z it  

z on  z us  z ijn   z et


s ap   s ar  s et    s ik

s ip   s ok  s uf   s om

s ul   s us

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Dat waren woorden van drie letters.

Je kunt het moeilijker maken door de woorden niet te laten uitspreken.
Gaat het dan net zo goed?

Je kunt net zo vaak oefenen als je wilt.

Woorden van 4 letters

Bekijk de volgende woorden goed.

Allemaal woorden waar de z of s niet direct gevolgd wordt door een medeklinker.

zaad  zaag  zaak  zaal


zalf   zalm   zand  zang


zeef  zeem  zeep  zeer


zeil   zelf     zeug   ziek


zien   zink  zode  zoek


zoen   zoet  zool  zout


zuid   zuil   zuip   zoon


zorg  zulk  zuur  zijde


saai   safe  saté  saus

sein   sier   solo  soja 

soms soep



Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Heb je nog niet alles goed? Je kunt steeds herhalen. Of ga nu door met de volgende les, .

Woorden van 5 letters

woorden 5 letters z

Lees de volgende zinnen.
Spreek de z extra uit als zzzzzz.
Dan onthoud je het beter.

Niet hard maar zacht.
Ik doe het zadel op het paard.
Wil je het hout zagen?
Dat is meer dan lekker: zalig!
Een zebra heeft strepen.

Ik plak de zegel op de envelop.
Voor dat plan heb je mijn zegen.
Ik zal het zeker doen.
Wil je het raam zemen?

Ik heb rugpijn, omdat er een zenuw klem zit.
Zeven is meer dan zes.
Als ik de voorruit was heb ik beter zicht.
De zieke wil graag beter worden.
In de zomer is het lekker warm.
Dat is zonde om weg te gooien.
Ik zwaai in de ringen.


Wat is een zwaan toch een statige vogel.
Niet wit maar zwart.
Ik zweef aan een parachute door de lucht.
Ik zweer dat ik de waarheid zeg.

Daar is een zwerm bijen.
Ik zat op een zijtak van de boom.

5 letters s

Lees de volgende zinnen goed.
Ken je alle woorden?
Spreek de s extra uit als sssssss.
Dan onthoud je het beter.

We gaan samen naar de film.
Een sabel is een gebogen zwaard.
We kijken naar een serie films.
Een serre is een uitbouw aan het huis met veel glas.

Sinds een jaar zit ik op deze school.
We kregen een sober maal, zeer eenvoudig.
Dat heb je super geregeld!
Sorry dat ik te laat ben.
Wat is dit voor soort hert?
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.
Dan krijg je woorden van zes letters.
Succes!

Woorden van 6 letters

z 6 letters

Bekijk de volgende zinnen goed.
Ken je alle woorden?
Spreek de z extra uit als zzzzzzzz.
Dan onthoud je de woorden beter.


Iemand die zingt is een zanger.
Een zoemer  is een apparaatje dat een zoemend geluid geeft.
Zakken is omlaag gaan.
Zeuren is het steeds maar weer vragen.
Zeggen is iets vertellen.

Zeilen is varen in een zeilboot.
Als je iets wilt vinden moet je zoeken.
Blijf je staan of ga je zitten?
Zilver is een edelmetaal, witachtig.
Als je iemand zielig vindt, heb je medelijden met diegene.

Zelden is bijna nooit.
Zestig is vijftig plus tien.
Ziekte is het lichamelijk niet in orde zijn.

z 6 letters

Bekijk de volgende zinnen goed.
Ken je alle woorden?
Spreek de z weer extra uit: zzzzzzzz.

De zolder is de bovenste verdieping van een huis.
Ik kom zomaar eventjes, zonder doel.
Zondag is een dag in het weekend.
Als je zuinig bent, geef je weinig geld uit.
Zoeven is snel door de lucht vliegen.

Zoëven is net gebeurd, zonet, zopas.
Zuivel is melk of dat wat van melk is gemaakt.
Tegenover noorden staat zuiden.
De zijkant is de kant links of rechts.
Zuigen is iets met je adem naar binnen halen.

s 6 letters

Spreek de s extra uit als sssssss.

De Sahara is een woestijn in Noord-Afrika.
Als je op safari gaat, trek je door een gebied met wilde dieren.
Een salade is een koud gerecht met sla, aardappels, groente, mayonaise.
Sambal is een pittig bijgerecht van scherpe pepers.
Sappig is met veel vocht.

Sarren is heel gemeen plagen.
Een sausje is dik vocht met lekkere kruiden.
Als je secuur werkt, ben je heel precies.
Sedert mijn zesde is vanaf dat ik zes ben.
Seinen is iets duidelijk maken door een teken te geven.
Senior is de oudste van twee naamgenoten.
Bij het eten kun je je mond afvegen met een servet.

6 letters s

Een sigaar kun je roken.
Simpel is eenvoudig.
De sirene gaat loeien als er alarm is.
Siroop is een dikke zoete vloeistof.
Sissen is een sssssssssssss-geluid maken.

Soepel is lenig en buigzaam.
Sussen is ruzie kalmeren.
Je kunt surfen op een plank in het water.
Je kunt ook surfen op internet als je iets zoekt.
Een solist treedt alleen op.
Somber is verdrietig, treurig, donker.

Een sorbet is een toetje van ijs en vruchten.
Hij zit te suffen,  te slapen.
Suiker is een zoetstof.
Suizen is voorbij vliegen.

Een sukkel is een onhandig iemand.
Ik wens je succes: een gunstige afloop.

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Langere woorden

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Nu ga je moeilijkere woorden oefenen.

Moeilijke woorden

masseuse serieuze

Zelfstandig naamwoord

een masseuse
een couveuse
een tondeuse

Bijvoeglijk naamwoord

een serieuze vrouw
een religieuze man
een gracieuze verschijning

zen of sen

Normaal:

haas hazen
reis reizen

Uitzonderingen:
Pasen
hese
spiesen
pose
eisen
zeisen
hijsen
pausen
sausen
kousen
heuse
kruising
bruisen
ruisen

Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.

- iseren

Bij de volgende uitgangen schrijf je een s:
organiseren
kritiseren

legalisatie
organisatie

organisator
katalysator

adviseur

narcose
diagnose

erosie
explosie

illusie
fusie

provisie
televisie
Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.

samen tezamen

Let op:
samen schrijf je met een s.
samenstelling
samenhang


Maar schrijf ik voor dat woord iets, dan verandert de s in een z.

tezamen
gezamenlijk
langzaam
spaarzaam

Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.
Je bent nu hellemaal klaar met deze les, .
Je kunt net zo vaak herhalen als je wilt.
Dan onthoud je steeds meer woorden.

Einde!