Welkom › Uitleg › spelen of spellen

Hier kan je alle uitleg uit spelen of spellen naslaan.

Van bomen en bommen, programma, beloning tot einde groep 8 de struikelwoorden. Zeer uitgebreid over de lange en korte klanken en de tweeklanken.

Leer alles over spelen of spellen

Wil je alles leren over spelen of spellen? Ga dan naar de leermodule van spelen of spellen en leer alles stap voor stap met veel oefeningen.

Spiekbriefje spelen of spellen

Spiekbriefje spelen of spellen

Wil je snel even de theorie over spelen of spellen naslaan? Download hier een pdf met daarop een korte samenvatting van de theorie over spelen of spellen.

Uitleg spelen of spellen

Klinkers en medeklinkers.

Dit is ons alfabet:

a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z

We verdelen deze letters in klinkers en medeklinkers. 


Korte en lange klinkers

Er zijn twee soorten klinkers: korte en lange.
De korte klinkers zijn: a  e  o  u  i
De lange klinkers zijn: aa ee oo uu


kort: pak leg     sok   kus   lig
lang: kaas   leeg     roos   zuur

Lange klinker of dubbele klinker

De lange klinkers zijn: aa ee oo uu 

Vind je de naam lange klinker niet duidelijk.

Verander de naam dan in dubbele klinker.

Tweeklanken

Tweeklanken bestaan uit twee verschillende klanken:

ij ei ie ui ou au oe eu

Tweeklank of tweetekenklank

Bij een tweeklank hoor je echt twee klanken.
De mondstand verandert tijdens de uitspraak.
Dat is zo bij:  ui,  ei /ij,  au/ou.

Bij de oe en de eu hoor je maar één klank.
Dit zijn dus eigenlijk geen tweeklanken.
Je ziet wel twee verschillende tekens.

Als je de naam tweeklank hoort, denk dan tweetekenklank.

spelen of spellen

We gaan buiten spelen. (klinkt lang)
We doen twee spellen.  (klinkt kort)

We gaan in dit programma het volgende leren:

spelen spellen Wanneer schrijf je ll of l?

speel spelen      Wanneer schrijf je ee of e?

Het heeft allemaal te maken met:

Hoor ik een korte of een lange klank?
Hoor ik een tweeklank?

Regel van de korte klank

a ba kken
e be kken
o bo kken
u bu kken
i bi kken

Hoor ik aan het eind van de klankgroep een korte klank,

dan schrijf ik de volgende letter dubbel: dus 2.

Ik schrijf dan twee dezelfde medeklinkers op.

Onthoud goed:

Aan het eind van de klankgroep staat maar één klinker.

Regel van de lange klank

aa va ren
ee ve ren
oo vo ren 
uu vu ren

Hoor ik aan het eind van de klankgroep een lange klank,

dan schrijf ik de volgende letter enkel: dus 1.

Ik schrijf dan één enkele medeklinker op.

Onthoud goed:

Aan het eind van de klankgroep staat maar één klinker.

Regel van de tweeklank

ij kij  ken
ei rei  ken
ui kui  ken
ou hou  ten
au pau  ken
eu keu  ken
ie zie  ken
oe koe  ken

Hoor ik aan het eind van de klankgroep een tweeklank,

dan schrijf ik de volgende letter enkel: dus 1.

   Ik schrijf dan één enkele medeklinker op.
, je mag nu zelf oefenen.
Ga verder met het volgende deel.

Lange klinker, korte klinker, tweeklank

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

man of maan?

Ik hoor maar één klankgroep in de volgende woorden.

Vóór de n hoor ik een korte klank: man

 Ik schrijf maar 1 klinker: a


Vóór de n hoor ik een lange klank: maan

  Ik schrijf 2 klinkers: aa

De klinkers zijn hier opgesloten tussen twee medeklinkers.
De klinkers staan dus niet aan het eind van een klankgroep.

Bij de korte klinker schrijf ik     a

Bij de lange klinker schrijf ik    aa

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Klankgroepen

Wat zijn klankgroepen

Zeg de volgende woorden langzaam hardop in stukjes.
Die stukjes noemen we klankgroepen.

 

 

 

 

 

Hoeveel klankgroepen?

ik

ik

 

 

 

1

vader

va

der

 

 

2

ophalen

op

ha

len

 

3

betoveren

be

to

ve

ren

4
Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.

Klankgroepen met korte klinkers

Hoe verdeel je de woorden met korte klinkers?

Hoe verdeel je het woord klokken?
Luister naar het eerste stukje: klo
Dan blijft er voor het tweede stukje over: kken.

Hoe verdeel je: blokkendozen?

blokkendozen


Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Korte en lange klinkers a

Woorden met één klankgroep

Kijk eens naar het woord: bal.
Zeg het woord en klap in je handen.
Je hoort maar één klap.
Het woord bal bestaat uit één stukje.
Je kunt ook zeggen: het bestaat uit één klankgroep.

Kijk ook eens naar het woord haak.
Dat bestaat ook uit één stukje, één klankgroep.

Woorden met één klankgroep:

De a klinkt kortlagtakzag
De aa klinkt langlaagtaakzaag





Woorden met twee klankgroepen


Er zijn ook woorden die bestaan uit twee klankgroepen:


kortlang
ba llenba len
Ik hoor aan het eind van de
klankgroep de korte klank a,

dan schrijf ik de volgende letter 
dubbel:
dus 2


Ik hoor aan het eind van de
klankgroep de lange klank aa,

dan schrijf ik de volgende letter
 enkel:
dus 1.


Ik schrijf dan twee dezelfde medeklinkers op.Ik schrijf dan één enkele medeklinker op.


Hoor ik achteraan twee?

De lange klinkers zijn: aa  ee  oo  uu.

Als deze klinkers aan het eind van een klankgroep staan, klinken ze lang.

Maar de regel is: ik mag maar één klinker aan het eind van een klankgroep schrijven.

Onthoud het volgende rijmpje:

Hoor ik er achteraan twee?

Een doet niet meer mee!



Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

Achteraan één klinker

We keken naar de klinkers helemaal achteraan het woord.
Nu kijken we naar de klinkers aan het eind van de eerste klankgroep.
Ook daar mag je maar één klinker gebruiken.

va ren
da ken
ro de
ko len
be zem
mu ren
ru zie
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

Twee medeklinkers

Als ik aan het eind van een klankgroep een korte klank hoor, ga ik met twee medeklinkers door.

was wa ssen

De a is kort, dus de s schrijf ik dubbel.

Ik koop twee ballen.
Er liggen twee matten op de grond.


Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

Eén of twee medeklinkers

Na een korte klank achteraan krijg je twee medeklinkers.
Pa dden lijken op kikkers.

Na een lange klank achteraan krijg je één medeklinker.
Op pa den kun je lopen.

We la kken de houten tafel.
Op het bed ligt een la ken.

Let op: aan het eind staat maar één a.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je weet nu al iets over de lange en korte klanken.
Je gaat nog veel meer leren en oefenen.

Korte en lange klinkers e

Korte en lange klinkers e

Woorden met één klankgroep:
leg zet hek
steen keel kleed

Bij woorden die bestaan uit twee klankgroepen moet je weer de regels toepassen:

een mes twee me ssen

Na een korte klank aan het eind: een dubbele medeklinker.


een been twee be nen

Na een lange klank aan het eind: één medeklinker.
En aan het eind van een klankgroep maar één klinker.

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Dat heb je goed gedaan, .
Ga snel verder met de volgende les.

Korte en lange klinkers o

Korte en lange klinkers o

Woorden met één klankgroep:
mos dom wol
doos boom rook

Bij woorden die bestaan uit twee klankgroepen moet je weer de regels toepassen:

een zon twee zo nnen

Na een korte klank aan het eind: een dubbele medeklinker.

een zoon twee zo nen

Na een lange klank aan het eind: één medeklinker
En aan het eind van een klankgroep maar één klinker.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met de les over de oo en de o.
Nu ga je woorden trainen met de uu of de u.

Korte en lange klinkers u

Woorden met één klankgroep:
mus druk mug
vuur zuur Truus

Bij woorden die bestaan uit twee klankgroepen moet je weer de regels toepassen:

een mus twee mu ssen

Na een korte klank aan het eind: een dubbele medeklinker.

een vuur twee vu ren

Na een lange klank aan het eind: één medeklinker
En aan het eind van een klankgroep maar één klinker.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je gaat nu alles door elkaar oefenen.
Doe je best!

Door elkaar eenvoudige woorden

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Zo, Dat was alles door elkaar.
Nu ga je oefenen met de korte klinker i.

Korte klinker i

Woorden met één klankgroep:
pil min wit


Bij woorden die bestaan uit twee klankgroepen moet je weer de regels toepassen:

een pil twee pi llen

Na een korte klank aan het eind: een dubbele medeklinker.

een li ter melk

Na een lang uitgesproken klank (ie) aan het eind: één medeklinker.
En aan het eind van een klankgroep maar één klinker.

i en ie

Wij wi llen naar de film.

Na een korte i aan het eind van een klankgroep
schrijf je de volgende medeklinker dubbel.


De wie len van de auto.
Na een tweeklank aan het eind van een klankgroep
schrijf je de volgende medeklinker enkel.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Nu ga je echt alles door elkaar oefenen, .
Succes!

Door elkaar

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

Drie soorten woorden.

Je hebt drie soorten woorden:

korte klinker achteraanlange klinker achteraanmedeklinker achteraan
ka ttenlo penpaar den
be llenre genhin ken
vi ssenha lenbor den

Korte klinker achteraan: dubbele medeklinker
Lange klinker achteraan: enkele medeklinker

Als er een medeklinker aan het eind van een klankgroep staat, is het een gewoon woord.
Schrijf het zoals je het hoort.

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je hebt nu al veel geleerd.
Je gaat nog veel meer leren.
Zet hem op.

Boven of boffen

Woorden met ven en fen

Er zijn weinig regels voor de v of f.
Maar hier leer je een handig trucje.
Wanneer schrijf je achteraan ven of fen?

Het heeft te maken met lange en korte klanken.



diefdie venblufblu ffen
slaaf sla venblafbla ffen
leefle ventreftre ffen
geloofgelo venbofbo ffen

Wanneer ven?

Na een lange klank aan het eind van een klankgroep schrijf je meestal ven.

De lange klanken zijn:            aa oo uu ee 
(aan het eind van een klankgroep schrijf je maar één a,o,u of e)

    gra ven 
le ven 
belo ven 
Ook na een tweeklank krijg je ve(n).

     boe ven
lie ve
gleu ven
schrij ven
wui ven

Uitzondering: fotografen

en nog een paar moeilijke woorden:
parafen
paragrafen
kalligrafen
filosofen
hiërogliefen

Wanneer krijg je aan het eind fen?

Na een korte klank aan het eind van een klankgroep schrijf je fen.

Omdat de klank kort is, schrijf je ff.

De korte klanken zijn:    a     o     u     e     i

maf maffe

bof  boffen

puf puffen

hef  heffen

rif  riffen
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je weet nu wanneer je aan het eind ven, ve, ver of fen, fe ,fer schrijft.
Datzelfde trucje kun je ook toepassen op woorden die eindigen op zen of se.
Dat ga je nu leren.

Kazen of kassen

zen of ssen?

Na een korte klinker aan het eind van een klankgroep
schrijf je de volgende medeklinker dubbel.

tros  tro ssen
klas kla ssen
vis  vi ssen
mus mu ssen
les le ssen

Na een korte klinker aan het eind van een klankgroep schrijf je ssen.

zen of ssen?

Na een lange klank aan het eind van een klankgroep
schrijf je de volgende medeklinker enkel.
Je schrijft zen na een lange klinker.

doos do zen
kaas  ka zen
lees le  zen

zen of ssen?

Na een tweeklank aan het eind van een klankgroep 
schrijf je de volgende medeklinker enkel.
Na een tweeklank schrijf je zen.

reis rei zen
prijs prij zen
sluis slui zen
hoes hoe zen

Uitzondering:

kous - kousen
paus - pausen

poesen en poezen allebei goed.
sausen en sauzen allebei goed.

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
zie je hoe gemakkelijk het is als je goed luistert ?

Eer oor eur

eer oor eur

De klanken eer oor eur zijn niet kort.

Dus komt er maar één medeklinker achter.

beer be ren
oor o ren
kleur kleu ren
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Goed gedaan.
Ga verder met woorden die eindigen op -ig.

Woorden eindigen op -ig

Woorden die eindigen op -ig.

Woorden die eindigen op -ig kun je in drie groepen verdelen:

korte klank: nuttig
Als je aan het eind van een klankgroep een korte klank hoort,
schrijf je de volgende medeklinker dubbel.

lange klank: nodig
tweeklank: spoedig

Na een lange klank of een tweeklank aan het eind van een klankgroep
schrijf de de volgende medeklinker enkel.

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent weer een stukje verder.
Ga verder met de volgende les.

Kies de juiste

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. 
In de volgende lessen worden de woorden wat moeilijker.
Maar het trucje blijft hetzelfde.
Zet hem op!

Moeilijkere woorden a

Woorden met drie klankgroepen

Als je het volgende woorden hardop leest, hoor je 3 stukken.

ba kke rij

Aan het eind van de eerste klankgroep hoor je een korte a.
Dus schrijf je de kk dubbel.

ha gel slag 

Aan het eind van de eerste klankgroep hoor je een lange a.
Dus schrijf je de g enkel.
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Woorden die eindigen op ee

ee achteraan

Je hebt geleerd dat er maar één klinker achteraan komt.
Soms niet.
Maar dat heeft vaak te maken met de uitspraak.
Voor de duidelijkheid komt er een extra e achter.
Kijk maar eens:

Ik zwem in zee.
Gaat ze met me  mee?


Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
,je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Moeilijkere woorden e

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Goed gedaan. Je gaat weer een stukje verder.

Moeilijke woorden o

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Moeilijkere woorden u

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Als je let op lang of kort, is het best wel gemakkelijk.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Moeilijkere woorden i

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Dat waren woorden met een i.
Je bent klaar met deze les. Ga nu door met de volgende les.

Door elkaar

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Zo, alweer een stuk verder.
Eigenlijk is het gemakkelijk.
Luister gewoon of de klank kort is.
Dan krijg je een dubbele medeklinker.
En anders niet.

Woorden met i of ie

i of ie

Hoe spreek je de i uit?
Dat kan op twee manieren:
vissen liter
klinkt als i                            klinkt als ie 

In de volgende woorden klinkt de i als een ie.
liter kilo piloot
citer figuur titel

In langere woorden:
minuten dirigent fabrikant
benzine uniform finale
citroenen president liniaal
kapitein directie visite
muzikanten gefeliciteerd

Deze letter i klinkt hier niet kort zoals in de i van vis, maar als een ie.
Dus na deze i komt de volgende medeklinker enkel.


Wanneer een i?

Enkele trucjes:
Bij maanden van het jaar:
januari
februari
juni
juli

Bij buitenlands eten:
nasi
bami
spaghetti
macaroni
kiwi
tortellini
sushi

Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
,daar waren enkele moeilijke woorden bij.
De ene keer krijg je bij de i wel twee dezelfde medeklinkers.
En de andere keer niet.
Dat wordt in de volgende les uitgelegd.

Struikelwoorden

issen ussen

ONTHOUD:

Woorden met is hebben altijd een dubbele s:
vonnis vonnissen

Woorden met us hebben altijd een dubbele s:
cactus cactussen
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

iken of ikken

Hoewel de i kort klinkt, schrijf je niet altijd de medeklinker dubbel.

Wel bij:
dik di kke
prik pri kken
krokodil kro ko di llen

Dat komt omdat de i hier klemtoon heeft. 
Je zegt die klankgroep luider.

Dat is anders bij woorden als:
havik haviken
perzik perziken
monnik monniken
slimmerik slimmeriken

 De klemtoon komt niet op de ik.


eten etten

Nog enkele woorden zonder klemtoon.

Kijk naar het verschil:

balletten lemmeten

wel klemtoon op et geen klemtoon op et

Kijk ook eens naar:

dreumesen
luiwammesen
kieviten
Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.

oo achteraan

Soms staat er achteraan: oo

Normaal niet:
zo
vlo
radio

Maar wel in:
goo chelaar
goo chelen
goo chemerd
loo chenen (ontkennen)

Dit heeft met de uitspraak te maken. 
Je zou kunnen lezen: gochelaar.

Achteraan ee

In sommige plaatsnamen zien we achteraan ee:
Hee renveen
Hoo geveen
Vee re

Verkleinwoorden: aatje

Ook in verband met de uitspraak:
De la van een kast.
een klein laatje.

Bij latje denk je aan een plankje/stokje van hout.

chocolaatje - bij chocolatje denk je aan een plankje/stokje van hout.
sneetje -  snetje is geen bestaand woord.
fotootje - fototje klinkt niet.
Oefening

Oefening

Klik hier om de oefening in de leermodule te doen.

Struikelwoorden

Bij de volgende woorden gaan de regels die we geleerd hebben niet op.
Maar vaak heeft het te maken met de klemtoon.
De klemtoon valt niet op de korte klinker.

Een kapitein is de baas van een schip.
Ik ben abonnee van deze krant.
Ik sla alarm.
Lees de derde alinea
Een vliegtuig bouwen ze van aluminium.
Blijf kalm, wees niet zo agressief.


Meer struikelwoorden

Een ander woord voor plotseling is acuut.
Macaroni is een Italiaans gerecht.
Dwars, koppig of onwillig heet ook wel balorig.
Als ik mijn naam niet noem, bel ik anoniem.
Een balustrade is een soort hek rond een balkon.

Lust je ananas?
In dit woord is wel en geen klemtoon op de a.
De regels kloppen hier niet.
Leer het woord uit je hoofd.



Oefeningen

Oefeningen

Klik hier om de oefeningen in de leermodule te doen.
Dit was de allerlaatste les over de lange en korte klanken.
De lessen over de struikelwoorden kun je best een aantal keren oefenen.
Dan blijven de woorden in je hoofd.
Succes!

Einde!